زندان‌های آنلاین محتوا
زیبایی وب به جستجو پذیر بودنش بود، اما حالا پلتفرم‌ها یکی یکی روی انباری از داده‌های تولید شده توسط کاربران قفل می‌زنن
کمی بیش از دو دهه پیش که وبلاگ‌نویسی شروع شده بود، این ایده که بتونی ایده‌ها و نظرات و حرف‌هات رو خودت منتشر کنی و بقیه هم بتونن با جستجو یا از طریق RSS بهش برسن خیلی جذاب بود. هر کسی می‌تونست یک روزنامه آنلاین برای خودش داشته باشه. جایی که خودش تصمیم می‌گرفت که چی بنویسه و چطوری و در چه زمانی منتشرش کنه.
گرچه پلتفرمهای دیگه هم بودن ولی با رونق توییتر عبارت میکرو بلاگ هم بیشتر شنیده شد. اوایل فقط یک «اعلام وضعیت» ساده بود و بعد تبدیل شد به جایی برای «انتشار سریع» ایده‌ها، نظرات و حرف‌ها. به تدریج وبلاگ‌ها مُردند.
هوش مصنوعی و ظهور زندان‌های آنلاین
یکی از زیبایی‌های وب به جستجوپذیر بودنش بود. شما هر نقطه از این اقیانوس، اگر قطره‌ای از دانش و تجربه اضافه می‌کردی، با خزش (Crawl) موتورهای جستجو یا با توزیع لینک در شبکه‌های اجتماعی یا RSS و امثالهم راهی برای رسیدن بهش بود.
این وسط لااقل در ایران، گونه دیگری از پلتفرم‌ها هم رواج پیدا کرد و محبوب شد: تلگرام. وقتی تلگرام قابلیت کانال رو معرفی کرد، یک دفعه مواجه شدیم با یک آلترناتیو جدی برای محتوای روی وب. ظاهراً حداقل برای اون‌هایی که عضو این پیام‌رسان بودن، در دسترس‌تر بود ولی در عمل صاحب تلگرام یک قفل بزرگ زده بود روی هر داده‌ای که تولید می‌شد. این دیگه از اون دسته پلتفرمهای وبلاگ/میکروبلاگ سنتی نبود. یک زندان بزرگ که حجم وسیعی از اطلاعات داخلش تولید و دفن می‌شد. هر چند بعدتر نمایش آنلاین محتوای کانال‌ها در وب هم انجام شد ولی همچنان، پیمایش (Browse) و جستجو و اشتراک‌گذاری در خود پلتفرم تجربه بهتری بود.
بعدتر که هوش مصنوعی نیاز به اطلاعات زیاد برای مدل‌های زبانی داشت، به تدریج قفل زدن روی پلتفرم‌ها شروع شد. به عنوان مثال، دیگه توییتر رو نمی‌تونیم به صورت عمومی ببینیم یا جستجو کنیم. نتیجه؟ سال‌ها اطلاعات منتشر شده روی این پلتفرم‌ها یک شبه رفت پشت میله‌های این زندان‌های آنلاین نوظهور.
تاثیر زندان‌های آنلاین بر گردش اطلاعات
زیبایی وب به همین جستجوپذیر و در دسترس بودن اطلاعاته. اگر نتونیم اطلاعات مفید (با فیلترها و روش‌های دلخواه) رو از بدون پیچیدگی از یک پلتفرم بیرون بکشیم، علاوه بر ریسک از دست رفتن همیشگی اطلاعات به خاطر تعطیلی پلتفرم (گودر یا فرندفید به عنوان مثال) عملاً گردش اطلاعات رو هم مختل کردیم. مهم هم نیست که این زندان داده‌ها در تلگرام باشه یا توییتر یا اینستاگرام. این با روح زیبای وب در تضاده.
من متوجهم که پلتفرم‌هایی که ارزش‌شون بر مبنای «توجه گرفتن» از کاربر میاد با شروع جنگ هوش مصنوعی به شکل مضاعف نخوان که رایگان اطلاعات رو در اختیار رقباشون قرار بدن. با این حال این حق ما کاربرهاست که اگر محتوامون برامون مهمه، به تاثیر تصمیم‌های زندان‌بان‌های آنلاین فکر کنیم.